Ορυκτολογικό Μουσείο

Το Ορυκτολογικό Μουσείο Λαυρίου ιδρύθηκε από την Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής το 1986. Από τότε  λειτουργεί και διευθύνεται από μέλη της. Το κτήριο του Μουσείου , είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του τέλους του 19^ου αιώνα , το οποίο αναπαλαιώθηκε από το Δήμο και παραχωρήθηκε στην Εταιρεία Μελετών. Το βιομηχανικό κτήριο , στο οποίο στεγάζεται το Ορυκτολογικό Μουσείο   είναι  ένα από τα σωζόμενα τμήματα του μεγάλου μεταλλοπλυσίου της ελληνικής εταιρείας που είχε ανεγερθεί το 1873.  Στις προθήκες του Μουσείου εκτίθενται περί τα 600 κομμάτια ορυκτών και πετρωμάτων του Λαυρεωτικού υπεδάφους, ενώ η συνολική συλλογή της εταιρείας ανέρχεται σε 1400 κομμάτια .

Σύγχρονο Λαύριο

Μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο η φυσιογνωμία της πόλης αλλάζει ακολουθώντας τα βιομηχανικά πρότυπα του 20ου αιώνα. Νέοι βιομηχανικοί κλάδοι αναπτύσσονται, όπως χημικές βιομηχανίες, μεταλλουργεία, κλωστοϋφαντουργεία, ναυπηγοεπισκευαστική, σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και η Ελληνική Βιομηχανία Όπλων. Η μεταλλευτική πόλη μετεξελίσσεται σε μια βιομηχανική πόλη του 20ου αιώνα.         Η πλούσια ιστορία της, με τους σημαντικούς χώρους, το Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, το Αρχαίο Θέατρο, τα Μεταλλευτικά Εργαστήρια της αρχαιότητας και τους αρχαίους οικισμούς, τα βιομηχανικά κτίρια της σύγχρονης εποχής, με τον πρωτοποριακό τεχνολογικό εξοπλισμό που σώζεται μέσα σ’ αυτό, τα εκατοντάδες πηγάδια και οι πολλές δεκάδες χιλιομέτρων γαλαρίες της αρχαίας και νεότερης εποχής, αποτελούν σημαντικότατους πολιτιστικούς πόρους για την ευρύτερη περιοχή και την χώρα ολόκληρη.

Το 1864 ανατέλλει το Νεότερο Λαύριο και ήδη από το 1860  έρχονται στη Λαυρεωτική οι νεότεροι μεταλλευτές, ενώ το 1864 μετά από σιγή 13 αιώνων η έκρηξη  της εκμετάλλευσης των μεταλλείων εσήμανε και την έκρηξη της καταστροφής αυτής της μοναδικής ελληνικής "βιομηχανικής Πομπηίας".

Η άφιξη του Ανδρέα Κορδέλλα στο Λαύριο, οι εκθέσεις του για την περιοχή, καθώς και η ίδρυση το 1865  της ιταλο-γαλλικής μεταλλουργικής εταιρείας "Serpieri - Roux Fraissinat C.E"., η σύγκρουση της εταιρείας με την ελληνική κυβέρνηση που έμεινε γνωστή ως "Λαυρεωτικό Ζήτημα" η μετονομασία της εταιρείας από τον Ανδρέα Συγγρό σε "Εταιρεία  των Μεταλλουργείων Λαυρίου",  η ίδρυση  από το Serpieri το 1876 της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων (compagnie Francaise des Mines du Laurium)  στη θέση Κυπριανός, συνθέτουν την εικόνα της πρώτης βιομηχανικής πόλης (company town) της Ελλάδος και ενός από τα πιο σπουδαία  μεταλλευτικά και μεταλλουργικά κέντρα του κόσμου.

Σύντομα όμως οι αρχαίες σκουριές και τα μικρής αξίας μεταλλεία εξαντλούνται και η«Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου» αναγκάζεται το 1917  να κλείσει, ενώ αντίθετα  η «Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου» στην οποία είχε παραχωρηθεί  ολόκληρο σχεδόν το υπέδαφος της Λαυρεωτικής κατόρθωσε να συνεχίσει τις εξορύξεις της ως το 1977

Η συνοικία «Νυχτοχώρι»

Μετά το «Ψαροχώρι» του Κυπριανού, το«Νυχτοχώρι» είναι η δεύτερη παλαιότερη συνοικία της πόλης, πήρε δε, το όνομά  του από τις ιδιαίτερες συνθήκες κατασκευής του, κατά τη διάρκεια της νύχτας, χρόνος που ήταν και ο μόνος διαθέσιμος στους πρώτους εργάτες.