ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΟΘΗΚΗ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ Ε.Μ.Ε.Λ - ΕΡΕΙΠΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΤΜΗΛΑΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟΠΛΥΣΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΟΘΗΚΗ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ Ε.Μ.Ε.Λ - ΕΡΕΙΠΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΤΜΗΛΑΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΟΠΛΥΣΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Το Μέγα Ατμήλατο Μεταλλοπλύσιο της ΕλληνικήςΕταιρείας Μεταλλουργείων Λαυρίου, το οποίο βρίσκεται στην κοιλάδα της Νόρια, δίπλα στο Λύκειο του Λαυρίου κτίσθηκε το 1873 με δαπάνες της ίδιας της εταιρείας και με στόχο την προσθήκη νέων προπαρασκευαστικών μηχανημάτων για τις ανάγκες της υπηρεσίας Σύμφωνα με τον Α. Κορδέλλα , οι εργασίες στο μεταλλοπλύσιο αποτελούσαν τη βάση όλης της επιχείρησης «καθ΄ότι δι’ αυτού παρασκευάζονται αι επί χωνεύσι πρώται ύλαι» Από αυτό σήμερα σώζωνται μόνο δύο όψεις , οι οποίες κτισμένες με εκτεθειμένη πλινθοδομή είναι οργανωμένες με παραστάδες πάνω σε βάσεις και στεμμένες με επίκρανα , τα δε ανοίγματα είναι αψιδωτά με ημικυκλικά τόξα . Από το μεγάλο ατμήλατο μεταλλοπλύσιο στη Νόρια , βιομηχανικό επίτευγμα της Ελληνικής Εταιρείας στην πρωτοπορία της τεχνολογίας της εποχής, δυστυχώς σώζονται μόνο το μικρό κτήριο του θυρωρείου, που στεγάζει σήμερα το Ορυκτολογικό Μουσείο Λαυρίου, μια δεξαμενή καθιζήσεως που η εγκάρσια τεχνητή στοά, μήκους 25 μ της λειτουργεί περιοδικά ως εκθεσιακός χώρος, η υπέροχη πρόσοψη και η πίσω πλευρά της κεντρικής αποθήκης υλικού,χωρίς τους πλαϊνούς τοίχους και την κελυφωτή στέγη της Το κτήριο του Ορυκτολογικού Μουσείου, αλλά πολύ περισσότερο η πρόσοψη της ερειπωμένης κεντρικής αποθήκης με τα αψιδωτά ανοίγματα και τα ημικυκλικά τόξα ανάμεσα στις παραστάδες με τα επίκρανα, με τις οριζόντιες ζώνες της βάσης και της κορυφής, τα προεξέχοντα τοιχόκρανα και κυρίως με το τοξοειδές αέτωμα και τα παράθυρά του αντιπαρατασσόμενες στις στιβαρές ευθείες του κυρίως τμήματος , μας δίνουν μια αρκετά σαφή ιδέα της σύνθεσης που είχε επιτευχθεί μεταξύ νεοκλασικισμού και βιομηχανικής αρχιτεκτονικής Το κτήριο της αποθήκης, έχει επιφάνεια περίπου 350 τ. μ και προτείνεται να λειτουργήσει ως Νέο Ορυκτολογικό Μουσείο και να στεγάσει τη μοναδική σε ποικιλία στον κόσμο , συλλογή ορυκτών της Λαυρεωτικής. Η λιθόκτιστη πίσω πλευρά του συγκροτήματος κάτω από το λόφο της συνοικίας Σαντορινέϊκα είναι ένας υψηλός και μακρύς τοίχος ερειπωμένος με λείψανα κτηρίων του. Ένας άλλος υψηλός κορμός από μπετόν ενός κτηρίου που δεν ολοκληρώθηκε είναι πολύ μεταγενέστερη κατασκευή και δεν έχει καμιά σχέση με τα προηγούμενα. Στο ισόγειο αυτού του κτηρίου που διαμορφώθηκε κατάλληλα στεγαζόταν μέχρι το έτος 2000 η Δημοτική Φιλαρμονική. Το μέγα ατμήλατο μεταλλοπλύσιο ήταν ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, μοναδικό στη Νότια Ευρώπη, δημιουργούσε δε, στους επισκέπτες αισθήματα . θαυμασμού και βιομηχανικής αισιοδοξίας , ώστε να γράφουν ότι επίσκεψη στο Λαύριο πρώτα από όλα σημαίνει επίσκεψη σε αυτόν τον χώρο Μετά το κλείσιμο της Ελληνικής Εταιρείας στο κτήριο του «Μεγάλου Ατμηλάτου Μεταλλοπλυσίου» της Εταιρείας Μεταλλουργείων Λαυρίου, στεγάστηκε η ΑΚΕΛ, η Ανώνυμος Κεραμική Εταιρεία Λαυρίου , η οποία ήταν επιχείρηση παραγωγής ειδών κεραμικής που ίδρυσε η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας και λειτούργησε από το 1936 μέχρι το 1957 με Τεχνικό Διευθυντή τον Γ. Αλεξίου και καλλιτεχνικό Διευθυντή τον Πάνο Βαλσαμάκη (1942 – 1957). Κατεδαφίσθηκε, όμως το 1970 και στο χώρο του ανεγέρθησαν το Γυμνάσιο και το Λύκειο Λαυρίου.Σε μια μεγάλη έκταση διάσπαρτη με τα ερείπια του Μεγάλου Μεταλλοπλυσίου της Ε .Μ. Ε. Λ. και με φόντο αυτές τις βιομηχανικές μνήμες, ο Δήμος Λαυρίου διοργανώνει καλλιτεχνικές εκδηλώσεις κάθε καλοκαίρι. Σήμερα όπως ήδη αναφέρθηκε αυτά τα ωραία ερείπια του πλυντηρίου ζωντανεύουν αλλιώς, ανθίζει εκεί κάθε Αύγουστο η πολιτιστική ζωή, έτσι η οπή στο μέτωπο του κτηρίου που βρίσκεται στο φόντο της σκηνής, μοιάζει με ένα μεγάλο μάτι της περασμένης εποχής στο σήμερα.
